Problemy ze wzrokiem należą do typowych powikłań cukrzycy. Wśród nich największe żniwo zbiera tzw. retinopatia cukrzycowa, na którą z czasem zapada duża liczba diabetyków. To podstępne schorzenie niszczące siatkówkę oka.

Diabetyka poznasz po oczach…

…pod warunkiem wykonania u niego badania dna oka. Już we wczesnym stadium cukrzyca powoduje charakterystyczne uszkodzenia układu krwionośnego, będące konsekwencją podwyższonego poziomu glukozy we krwi (hiperglikemii). Najłatwiej je dostrzec oglądając siatkówkę  oka chorego. Okulista zobaczy tam niewielkie wybroczyny krwi czy nowe, patologiczne naczynia krwionośne. Niestety, zazwyczaj takie zmiany dość długo postępują w sposób niezauważalny dla pacjenta. Dlatego to właśnie badanie dna oka niejednokrotnie prowadzi do ujawnienia cukrzycy, a okulista jest pierwszym lekarzem stwierdzającym nieprawidłowości.

Muszki w oczach?

Towarzysząca cukrzycy degradacja naczyń krwionośnych w siatkówce oka nazywana jest retinopatią cukrzycową (retina to po łacinie siatkówka). W ciągu pierwszych 20 lat choroby wystąpi ona niemal u wszystkich cierpiących na cukrzycę typu 1 i u 60% pacjentów z cukrzycą typu 2! Pierwszymi zauważalnymi dla chorego objawami najcięższej postaci zmian- retinopatii proliferacyjnej- bywają „muszki” w oczach – ciemne plamki pojawiające się w polu widzenia i znikające po jakimś czasie. Przesuwają się one wraz z ruchem gałki ocznej. To efekt mikrowylewów krwi z pękniętego naczynia krwionośnego do ciała szklistego oka (galaretowatej, przezroczystej substancji wypełniającej gałkę oczną). Jeśli są to niewielkie wylewy, mają szansę po kilku tygodniach wchłonąć się samoistnie. Niemniej, nie wolno zignorować takiego objawu!

Groźba utraty wzroku

Nieleczone schorzenie bowiem postępuje, a naczynia krwionośne siatkówki stają się coraz bardziej kruche. W przypadku kolejnego, większego wylewu krwi do gałki ocznej może dojść do ślepoty, częściowej bądź całkowitej. Inne, groźne dla wzroku konsekwencje retinopatii cukrzycowej to obrzęk plamki lub odwarstwienie siatkówki. Dlatego mroczki przed oczami, ale także pogorszenie ostrości wzroku, tępy ból w oku, zniekształcenie widzianego obrazu lub jakikolwiek inny dyskomfort związany z widzeniem powinny skłonić diabetyka do niezwłocznej wizyty u okulisty. Jeśli żadne objawy retinopatii jeszcze nie wystąpiły, wystarczy kontrola raz do roku oraz odpowiednia terapia samej cukrzycy. Konieczne będzie ustabilizowanie poziomu glukozy we krwi i wdrożenie odpowiedniej diety. Należy również wyeliminować inne czynniki zwiększające szybkość postępowania retinopatii, takie jak otyłość, nadciśnienie, czy palenie papierosów.

Laseroterapia

Jeśli objawy retinopatii stają się dla chorego odczuwalne, okulista zaleci częstsze wizyty – nawet co trzy mieniące. Umożliwi to bieżące monitorowanie postępów choroby i, w razie potrzeby, szybkie wdrożenie leczenia. Co w przypadku, gdy zmiany w naczyniach krwionośnych siatkówki są już mocno zaawansowane? Najważniejszą formą leczenia staje się wówczas laseroterapia, która umożliwia usunięcie zmienionych chorobowo naczyń krwionośnych, mających wpływ na pogłębianie się schorzenia. Pomaga to wyrównać dotlenienie centralnej siatkówki, do której w przebiegu cukrzycy poprzez osłabiony układ krwionośny dociera zbyt mało tlenu. Reakcją organizmu jest właśnie rozrost nieprawidłowych naczyń krwionośnych, które są przyczyną wylewów. Zabieg laserowania siatkówki będzie trzeba powtarzać w miarę postępowania retinopatii cukrzycowej.

Dr n. med. Magdalena Ulińska, Centrum Mikrochirurgii Oka „Laser”, Klinika prof. Jerzego Szaflika w Warszawie: Najbardziej zaawansowane postacie retinopatii cukrzycowej leczy się witrektomią, czyli operacją, w trakcie której usuwa się ciało szkliste oka wraz z zalegającą krwią, zastępując je specjalnym płynem lub gazem. To już poważna operacja okulistyczna stosowana w przypadku powtarzających się wylewów, zwłaszcza gdy krew nie jest samoistnie wchłaniana.

Inne oczne sygnały cukrzycy. Sprawdź, czy nie chorujesz

Zmiany w naczyniach krwionośnych to niejedyny wczesny objaw, który może wskazywać na cukrzycę. Zaniepokoić powinny również:

• Przejściowe wahania wady tzw. refrakcji (widzenia), spowodowane zmieniającym się stężeniem glukozy we krwi. Jego podwyższenie powoduje krótkowzroczność, obniżenie – dalekowzroczność, wskutek zmiany zawartości wody w soczewce.
• Nawracające gradówki i jęczmienie oraz przewlekłe, bakteryjne zapalenia brzegów powiek lub spojówki. Mogą być sygnałem hiperglikemii.
• Pogorszenie widzenia o zmierzchu, wywołane cukrzycową degradacją unerwienia mięśni odpowiadających za rozszerzanie się źrenicy. Utrudnia to jej adaptację do słabszego oświetlenia. Analogicznie, objawem może być wydłużenie czasu przystosowywania się oka do widzenia w jasnych pomieszczeniach.
• Nasilony zespół suchego oka, co związane jest z obniżoną produkcją filmu łzowego.