To właśnie dzięki niej odbieramy bodźce wzrokowe. By zachować wzrok, należy o nią szczególnie dbać, bo w przeciwieństwie do rogówki czy soczewki oka – siatkówki nie można wymienić. Dbać, czyli także leczyć jej schorzenia.

Te można w dużym uproszczeniu podzielić na urazy mechaniczne, zmiany będące konsekwencjami innych chorób (np. cukrzycy), nowotwory i zwyrodnienia. Wydaje się, że największe znaczenie kliniczne mają te ostatnie, do których zalicza się bardzo dużą grupę jednostek chorobowych charakteryzujących się degeneracją siatkówki. Szczególnie powszechnym schorzeniem jest AMD, stanowiące jedną z częstszych przyczyn utraty wzroku na świecie, a w grupie osób po 50. roku życia – pierwszą!

Tajemniczy skrótowiec AMD pochodzi od angielskiego Age-related Macular Degeneration, co oznacza „zwyrodnienie plamki związane z wiekiem”. Chodzi o plamkę żółtą, centralną część siatkówki oka, w której zgromadzona jest największa liczba fotoreceptorów. Są one odpowiedzialne w szczególności za odbiór wrażeń świetlnych, kolorów, czy widzenie kształtów i szczegółów. W przebiegu choroby plamka ulega uszkodzeniu bądź zanikowi, a to ostatecznie może doprowadzić do ślepoty.

Początkowe objawy choroby mogą być niecharakterystyczne i subtelne – takie jak osłabienie widzenia w warunkach słabszego oświetlenia bądź pogorszenie ostrości widzenia do bliży. W miarę postępowania schorzenia jego objawy stają się bardziej typowe. Zwykle są to zniekształcenia widzianego obrazu (falowanie, wykrzywienia, czy załamania, szczególnie zauważalne przy patrzeniu na proste linie czy obiekty o geometrycznych kształtach). Chorzy mogą skarżyć się też na występującą w centrum pola widzenia ciemną lub szarą, nieruchomą plamę o różnym stopniu przejrzystości. Rzadziej występuje objaw widzenia przedmiotów w pomniejszeniu lub powiększeniu. Z czasem intensywność symptomów narasta coraz bardziej, aż do momentu, w którym pole widzenia chorego niemal w całości zajmuje czarna plama.

Obecnie nie potrafimy wyleczyć AMD, ale możemy spowolnić jego rozwój. W przypadku suchej, (najczęstszej, początkowej) postaci tej choroby istotne dla zachowania wzroku jest prowadzenie zdrowego stylu życia. Szczególnie ważna jest rezygnacja z palenia tytoniu – palacze cierpią na AMD nawet 6 razy częściej, a prawdopodobieństwo rozwoju zaawansowanej (mokrej, wysiękowej) postaci choroby jest u nich nawet 10 razy większe. Należy zadbać o zdrową, lekką, zrównoważoną dietę. Warto przyjmować preparaty z luteiną i zeaksantyną – to przeciwutleniacze, które ograniczą dalszą degradację plamki żółtej i siatkówki spowodowaną działaniem wolnych rodników tlenowych. W ocenie części pacjentów przynoszą też pewną poprawę widzenia. Suplementować należy również beta-karoten, witaminy C i E, kwasy omega-3, czy minerały takie jak cynk, miedź i selen. Dowiedziono, iż uzupełnianie diety o te substancje pozwala opóźnić progresję AMD aż o jedną czwartą. Warto też wykluczyć z diety przetworzony cukier. Kolejną sprawą jest chronienie oczu przed promieniowaniem UV (zwłaszcza tzw. niebieskim światłem), które powoduje powstawanie niszczących wzrok wolnych rodników. W tym celu należy chronić oczy okularami przeciwsłonecznymi z atestowanym filtrem i ograniczać czas spędzany przed ekranami urządzeń elektronicznych czy w pomieszczeniach ze sztucznym oświetleniem typu LED.